Tweet

7 strategieën tegen de grondstoffencrisis /reageer

In al onze beeldschermen, smartphones, magneten en hybride auto’s vinden aardmetalen, zoals scandium, gadolinium en lanthanum een plek. Maar ze worden steeds zeldzamer. Op welke manier kan de schaarste worden bestreden?

Olie noch metalen raken op, maar de voorraden worden wel steeds moeilijker te winnen. En dus stijgt hun prijs, wat voor producenten die er veel van nodig hebben een groot probleem is. De handel in deze zogeheten rare earth oxides vormt nu al meer dan 10 procent van de waarde van alle wereldhandel. En dat zal niet minder worden, stelt Gerben-Jan Gerbrandy, de Nederlandse rapporteur resource efficiency van het Europees Parlement. “Het doemscenario? Dat we elkaar straks de hersens in slaan over het laatste restje grondstoffen.”

Toch is de situatie niet hopeloos. Minder beschikbare grondstoffen betekent ook weer een beroep op ons traditioneel sterke innovatief vermogen. Want nieuwe ideeën, dat is een grondstof die nooit zal opdrogen. Daarom: zeven innovatieve strategieën om de grondstoffencrisis te bezweren:

1 Koop de keten

Natuurlijk geen stap die 100% leveringszekerheid garandeert, noch een voordelige stap, maar regie in de hele keten is wel een prettig gevoel. Het maakt ­tenslotte minder afhankelijk van onbetrouwbare leveranciers, fluctuerende wereldmarktprijzen en allerlei geopolitieke, en dus per definitie onvoorspelbare, manoeuvres.

Zo kocht het Duitse Siemens al enkele mijnen om aan metaal te komen. En Delta Airlines maakte recent bekend een eigen olieraffinaderij op te kopen. Stijgende olieprijzen zijn voor de Amerikaanse vliegmaatschappij een groot bedrijfsrisico, met de eigen raffinaderij hopen ze dat deels af te dekken.

Ook een bedrijf als Unilever probeert in sommige gevallen de keten helemaal in eigen beheer te krijgen. Zo maakte het recent bekend haar eigen palmolie te willen produceren in Indonesië. Uit duurzaamheidsoverwegingen, om afbranding van oerwoud te voorkomen, maar ook om zekerheid te krijgen.

Beeld door fdecomite

En AkzoNobel participeert in een Chinese joint venture op het gebied van ertsverwerking voor titaandioxide. Dat levert niet alleen inkoopvoordeel en leveringszekerheid op, zegt Ton Geurts: “We krijgen hierdoor ook diepe kennis van de keten en de ­manier waarop prijzen tot stand komen. Dat is kennis die we goed kunnen gebruiken in contacten met andere partijen.”

Een groep Amerikaanse ondernemers doet het nog even anders. Met hun recent opgerichte bedrijf Planetary Resources willen ze (op termijn) grondstoffen gaan delven op asteroïden. Bekende internetmiljardairs als Larry Page en Eric Schmidt en filmmaker James Cameron investeren in het bedrijf, dat in de ruimte wil zoeken naar wat op aarde nauwelijks meer te vinden is.

2 Bundel de inkoopkracht

Grondstoffen zijn een kwestie van inkoopmacht. Veel bedrijven, met name die in de Nederlandse maakindustrie, zijn op wereldschaal te klein om daar een rol van betekenis in te spelen. Een kilootje dit, een paar ton dat. Dat kost knaken. Maar worden de krachten gebundeld, dan is het opeens een heel ander verhaal. Het lichtend voorbeeld hiervan is te vinden in Duitsland, waar het Bundesverband der Deutschen Industrie een inkoopcombinatie oprichtte, de Rohstoffe Allianz, met als doel op de wereldmarkt een volumineuze vuist te kunnen maken. Het goede nieuws: Nederlandse bedrijven met een sterke binding met de Duitse industrie, kunnen zich bij deze inkoopcombinatie aansluiten.

En er is meer goed nieuws: ook in Nederland lijkt er wat te broeien. Koepelorganisatie FME pleitte recent bij de Kamer voor een grondstoffenloket en wil hier mogelijk zelf een leidende rol in spelen. De NMa heeft al bekend gemaakt er niet voor te gaan liggen als zo’n samenwerking van de grond komt.

3 Diversificeer je leveranciers

Afnemende leveringszekerheid? Kijk goed om je heen en probeer je minder afhankelijk te maken van één of enkele spelers of grondstoffen.

Zoals Prysmian deed, het Italiaanse bedrijf dat vorig jaar de Nederlandse kabelmaker Draka overnam. “Voor het maken van kabels zijn zeker zeven verschillende grondstoffen nodig”, vertelt procurement director Harald Kremer. “Vrijwel allemaal schaars, op zijn tijd.”

Vooral bij de productie van hoog­spanningskabels leunde het bedrijf op één enkele leverancier. “Dat heeft alles te maken met de zware eisen die worden gesteld om gecertificeerde eindproducten te maken.” Toen de leveringszekerheid in het geding kwam, werd daarom besloten te zoeken naar een extra leverancier. Dat kostte “meerdere tonnen”, zegt Kremer, vooral door het dure certificeringsproces. “Maar het was noodzakelijk. We zijn nu minder kwetsbaar.”

AkzoNobel hanteert deze strategie ook, maar dan net even anders. Het bedrijf sluit bijvoorbeeld inkoopcontracten af met grote chemische bedrijven waarbij ook de leverzekerheid van de primaire grondstoffen veiliggesteld wordt, vertelt chief procurement officer Ton Geurts.

4 Dek het risico af

Voorraad is duur en legt beslag op het schaarse werkkapitaal van een onderneming. Daarom hebben de meeste bedrijven er liever niet veel van in huis. Maar schaarse grondstoffen hamsteren kan soms toch lucratief zijn, met stijgende prijzen in het verschiet. Forecasting – nauwkeurig voorspellen op welk moment welke grondstoffen nodig zijn – wint in elk geval aan belang.

Veel bedrijven, bijvoorbeeld in de luchtvaartindustrie, proberen het prijsrisico op hun brandstoffen ook af te dekken door langetermijncontracten te sluiten. Dat geeft zekerheid, maar maakt ook inflexibel. Dat kan weer worden opgevangen door te hedgen, feitelijk een prijsverzekering. Met de aanschaf van zulke (relatief weer dure) derivaten kunnen toekomstige prijsbewegingen worden afgedekt. Nadeel hiervan is dat het een dure manier is om zekerheid te verkrijgen.

Een andere optie is om pas te kopen op het moment dat de order binnen is. Dat vermijdt elk risico, maar verliest het mogelijke voordeel van scherp inkopen.

Op de volgende pagina: hergebruik! Alternatieven! Efficiency!