Tweet

Buikligging arrestant oorzaak plotselinge dood /5 reacties

De man die vorige week in Tilburg na zijn arrestatie overleed is waarschijnlijk overleden aan de gevolgen van de boeimethode. De man was agressief en verzette zich tegen zijn arrestatie. Hij werd door vier agenten bedwongen. Vervolgens werd hij onwel en, terwijl de ambulance onderweg was, gereanimeerd. Tevergeefs, zo bleek later. Hij overleed in het ziekenhuis.

Mensen die drie minuten in de buikligging worden gehouden zien hun maximale longcapaciteit met 40% dalen. Hartslag en bloeddruk dalen en met 30% en het volume van de hartslag met 35%

Een normale manier van iemand bedwingen is hem uiteindelijk op zijn buik te leggen om hem handboeien om te doen. Helaas is het zo dat in die positie, de buikligging, het menselijk lichaam maar erg weinig zuurstof kan opnemen. En dat hartslag en bloeddruk dramatisch dalen. Juist iemand die over de rooie is heeft extra behoefte aan zuurstof. Dit kan makkelijk leiden tot een hartstilstand en dit is in andere landen al ervaren.

Procedures

In andere landen is het verband tussen buikligging en plotselinge dood van de arrestant in de politiecel aangetoond en zijn de procedures erop aangepast. Buikligging, zo luidt het devies, dient zo kort mogelijk te zijn. Een paar minuten is al teveel.

In Nederland is dat verband nog niet geaccepteerd. In het rapport van de rijksrecherche De Politie een zorg, Analyse van overlijdensgevallen onder de zorg van de politie 2000-2004 (pdf) komt het woord ‘buikligging’ voor, evenals de term ‘houdingsverstikking’.

Er wordt echter vooral ingegaan op de combinatie van bedwingingsmethode en het gebruik van pepperspray. In het betreffende geval dat onderzocht werd – een geflipte cocaïnegebruiker - wordt zijn dood vooral toegeschreven aan zijn verhoogde hartslag. “Bij de secties is niet gebleken dat het gebruik van de spray of de wijze van boeien bijdroeg aan het overlijden.” Er volgt een verdediging van het gebruik van pepperspray in dit geval, ook omdat omstanders anders door de man verwond hadden kunnen worden.

Het advies naar aanleiding van dit geval is om te overwegen bij toekomstig onderzoek naar de effecten van pepperspray en boeimethoden ook aandacht te besteden aan de combinatie pepperspray – cocaïnedelier – boeimethode. ‘Cocaïnedelier’ staat voor complete hysterie, ernstige agressiviteit en enorme kracht: eigenschappen die kunnen ontstaan na het cocaïnegebruik. Er wordt niet ingegaan op het losstaande gevaar van iemand met een versnelde hartslag bedwingen en op zijn buik leggen. Wel wordt genoemd hoe dat bedwingen in zijn werk gaat bij de Nederlandse politie: worsteling en op de betrokkene gaan zitten. De boeimethode is: buikligging.

Noorwegen weet het al

Dat er vooral niet altijd sprake hoeft te zijn van een cocaïnehysterie blijkt wel uit een geval in Noorwegen.

Afgelopen juni overleed daar de 48-jarige Eugene Obiora nadat hij was bedwongen en geboeid. Even daarvoor had hij zich agressief gedragen, zonder hulp van drugs. Obiora had eerder om een gesprek gevraagd met iemand van het stadskantoor in Trondheim nadat zijn verzoek om een uitkering was afgewezen. Op de dag van de afspraak raakte hij nogal verhit tijdens het gesprek. De ambtenaar voelde zich bedreigd en de politie kwam erbij, met een hondenpatrouille. Het ging van kwaad tot erger. Niemand liet elkaar uitspreken en toen de politie Obiora bij de arm greep ging deze in verzet.

Er ontstond een worsteling en een politieman zette een nekklem aan bij Obiora. Deze begon vervolgens te gillen dat de politie probeerde hem te vermoorden. Hij werd tegen de grond gewerkt en koest gehouden, op zijn buik. Dit duurde 5, 6 minuten, toen verloor Obiora het bewustzijn. Omdat de ambulance niet snel genoeg kwam reden de agenten Obiora zelf naar het ziekenhuis, hij leefde nog. In het ziekenhuis werd een hartstilstand geconstateerd en mocht verdere hulp niet meer baten.

Verband

In een nader onderzoek van dit geval bleek dat Obiora was overleden aan zuurstoftekort. Alhoewel de nekklem wel blauwe plekken had opgeleverd, had het niet bijgedragen aan dit zuurstoftekort. Het sectierapport concludeerde dat “de overledene zeer opgewonden was geweest en in een kritieke ademhalingssituatie was terechtgekomen nadat hij eerst de nekklem te verduren had gekregen en vervolgens in de buikligging was gebracht om geboeid te worden.” Het verband staat hiermee zwart op wit.

Onderzoek bij gezonde personen laat zien dat als deze nog geen drie minuten in de buikligging worden gehouden hun maximale longcapaciteit daalt met 40%. Hartslag en bloeddruk dalenen met 30% en het volume van de hartslag met 35%. Dat ís levensgevaarlijk, vooral als je overstuur bent.

Bij nadere bestudering van de dood van Obiora ontdekte de Noorse politie dat al meerdere korpsen op de hoogte zijn van de relatie buikligging-plotselinge dood. In Ierland en Groot-Brittannië is het bekend. Oostenrijk was het eerste land dat het beleid omgooide nadat 3 jaar geleden een arrestant op deze manier overleed. Op een open internetforum bespreekt de Noorse politie eerlijk haar onwetendheid en de aanpassingen die moeten worde gedaan in haar procedures en in de opleiding.

FBI

Al meer dan 10 jaar geleden heeft de FBI een nota geschreven die het verband tussen ademhalingsmoeilijkheden en boeimethodes constateert, vooral die van de buikligging (’prone position’ in het Engels). En hoe moeilijk het is om na de dood van een arrestant vast te stellen of de boeimethode bijdroeg aan het overlijden. De FBI identificeert ook factoren die bijdragen aan de kans op plotseling sterven van de arrestant. Een bierbuik en psychotisch gedrag vergroten de kans.

Nederland, Tilburg.

Maandag werd bekend gemaakt dat de dood van de arrestant in Tilburg wordt toegeschreven aan hartfalen. Daarmee is de kous af ondanks pleidooien van professionals naar beter onderzoek wanneer arrestanten plotseling overlijden.

Volgens de Coornhert-liga, een vereniging voor strafrechtshervorming, zijn er geen goede richtlijnen voor dit soort onderzoek en wordt er geen aandacht besteed aan de omstandigheden van een sterfgeval. Zodra is vastgesteld dat er geen sprake is geweest van een misdrijf wordt het onderzoek gestopt.

Zelden is er sprake van een misdrijf wanneer een arrestant overlijdt in de handen van de politie. Politiemensen zijn goede mensen en ze zijn er niet op uit om arrestanten te vermoorden. Het wrange is dat in het Tilburgse geval de politiemensen het waarschijnlijk goed deden: met goede bedoelingen en precies zoals ze geleerd hebben. Er is geen sprake van buitensporig geweld, zoals in Noorwegen met die nekklem, en ze hebben met man en macht geprobeerd de arrestant nog te reanimeren. Maar die paar minuten worsteling die nodig waren om de man de handboeien om te doen duurden, als het via buikligging ging, te lang en veroorzaakten waarschijnlijk de hartstilstand.

De Nederlandse Rijksrecherche heeft inmiddels gereageerd op vragen van de auteur. De Rijksrecherche is er alleen om vast te stellen of er sprake is van een misdrijf of niet bij een plotseling sterfgeval onder handen van de politie. Eventuele kennis die wordt opgedaan over omstandigheden en factoren verdwijnt veelal in het archief, helaas. Het is aan het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties om kennis op te doen en het beleid aan te passen. In dit geval aan het Directoraat-Generaal Veiligheid.