De kans op buitenaards leven gaat richting honderd procent /7 reacties

De kans op buitenaards leven gaat richting honderd procent
  • door: Erik Arends
    over: meteorologie
    op: 3 februari 2012
  • Er zijn waarschijnlijk meer planeten dan sterren, zeggen astronomen op basis van een statistische schatting.

  • Het wordt nu wel heel onwaarschijnlijk dat er géén buitenaards leven bestaat.

Astronomen hebben een statistische schatting gemaakt dat in onze Melkweg meer planeten zijn dan sterren. Hiervoor maakten ze gebruik van het zeldzame astronomische fenomeen gravitational microlensing.

Twintig jaar geleden vroegen we ons af of er überhaupt andere planeten bestonden buiten ons Zonnestelsel. Vervolgens ontdekten we de ene na de andere exoplaneet en het vermoeden rees dat het heelal bezaaid is met andere werelden. Zoiets spreekt tot de verbeelding, maar toen dit vermoeden op 11 januari jongstleden statistisch werd onderbouwd, bleef het stil.

Buitenaards?

Een klein berichtje in enkele dagbladen, dat was waar het grote publiek het mee moest doen. Ik wil het onderzoek van Cassan en collega’s toch nog even onder de aandacht te brengen. Meer planeten dan sterren, dat is namelijk nogal wat. Op deze manier wordt het wel heel onwaarschijnlijk dat er géén buitenaards leven bestaat. Grote aantallen bieden ruimte voor grote diversiteit (zie ook kader onderaan dit artikel), en als er zoveel planeten zijn, nadert de kans dat er één bij zit met gunstige omstandigheden voor leven de honderd procent.

Nieuw methode

De meeste exoplaneten worden ontdekt via de radial velocity-methode of de transit-methode. Bij de eerste zoeken sterrenkundigen naar kleine bewegingen van een ster, die worden veroorzaakt door een (zware) planeet die er (dichtbij) omheen draait.

Excentrieke exoplaneten

Veel planeten, dus veel te ontdekken. Sinds ruimtevaartorganisatie NASA een kleine drie jaar geleden ruimtetelescoop Kepler de lucht in stuurde om via de transit-methode exoplaneten te zoeken, regent het ontdekkingen. Momenteel zijn ruim 700 planeten bevestigd en van de 2.300 ‘kandidaatplaneten’ zullen naar schatting ook nog eens ruim 2.000 daadwerkelijk planeten blijken. Kepler detecteerde het leeuwendeel hiervan en heeft zijn blik gericht op slechts een klein stukje van de Melkweg – een van de honderd miljard sterrenstelsels. Alleen al aan dat plekje van de hemel zijn planeten te vinden in alle soorten en maten. Een selectie.

- Planeet Kepler-16b draait om een dubbelstersysteem, en heeft dus twee zonnen, net als Tatooine – de thuisplaneet van Luke Skywalker.

- Een kristalachtige planeet bestaat waarschijnlijk voornamelijk uit diamant. Het is eigenlijk de kern van een dode ster, maar een nabije compacte ster trok alle omringende lagen eraf, waardoor een diamanten planeet overbleef.

- De pikzwarte planeet TrES-2b weerkaatst minder dan één procent van het licht dat erop valt. Daarmee is het donkerder dan steenkool.

- Planeet 55 Cancri e bevat superkritisch water, wat in een fase zit tussen gas en vloeibaar.

- Planeet SWEEPS-10 draait in slechts tien uur om zijn zon heen. Als wij op 1 januari ’s ochtends om tien uur nog aan het uitslapen zijn, is het op deze planeet alweer oudjaar.

- Op planeet OGLE-2005-BLG-390Lb is het gemiddeld -220 graden Celsius, slechts vijftig graden boven het absolute nulpunt.

De tweede is gebaseerd op een planeet die voor zijn moederster langsgaat en daarbij een klein beetje licht blokkeert. De onderzoeksgroep van Cassan heeft de afgelopen zes jaar een derde methode toegepast; gravitational microlensing. Ze speurden de hemel af naar zeer zeldzame gebeurtenissen waarbij twee sterren – vanuit de aarde gezien – precies op een lijn staan.

Bewegende massa

De ster op de voorgrond acteert dan als lens voor het licht van de achtergrondster. Fotonen die normaal gesproken langs de aarde zouden vliegen, worden nu door de zwaartekracht van de voorgrondster zodanig afgebogen dat ze toch onze telescopen bereiken. Een eventuele planeet die om de voorgrondster cirkelt, maakt zich kenbaar door als bewegende massa voor verstoringen te zorgen.

Onvermijdelijk

Na een langdurige zoektocht ontdekten de onderzoekers op deze wijze drie planeten. Dat klinkt weinig, maar gezien de astronomische zeldzaamheid dat twee sterren precies op een lijn staan, is dit toch een significant aantal. Hoewel ze afhankelijk waren van zeer uitzonderlijke gebeurtenissen, vonden ze toch drie keer datgene waarnaar ze op zoek waren. Dat betekent ofwel dat ze extreem veel geluk hadden, ofwel dat het onvermijdelijk was omdat er zoveel planeten zijn.

Uiteindelijk kwamen ze met een statistische schatting dat elke ster in de Melkweg gemiddeld meer dan één planeet heeft. Dat betekent meer dan 200 miljard planeten. En dat zou heel goed ook voor de andere 100 miljard sterrenstelsels kunnen gelden. 20.000.000.000.000.000.000.000 planeten dus. Een ontdekking die het vermelden waard is.

Reageren via Facebook

Over Erik Arends

Erik Arends is freelance wetenschapsjournalist. Hij studeerde af als astronoom, maar schrijft ook over andere bètawetenschappen. Meer artikelen vind je op zijn blog. Volg hem ook op Twitter.