Tweet

In de tang van het octrooi /3 reacties

Patentvrije geneesmiddelen

Ook op andere terreinen bestaan er open source-initiatieven. Het Australische Cambia-BIOS-initiatief (Biological Open Source) tracht op vergelijkbare wijze te komen tot innovaties in de biotechnologie. En het Tropical Disease Initiative ontwikkelt patentvrije geneesmiddelen. “Hieraan werken vaak mensen op universiteiten, veelal op idealistische basis, die hun prioriteiten deels zelf kunnen bepalen”, weet Schellekens. “Soms werken farmaceutische bedrijven mee, omdat het goed is voor hun reputatie. Het verschil met Linux is dat iedereen die kan programmeren daaraan een bijdrage kan leveren. Voor een bijdrage aan de biotechnologie heb je meestal een laboratorium nodig.”

Grootschalige alternatieven voor het octrooisysteem vormen deze initiatieven daarom niet. Afschaffing van het octrooirecht is volgens Schellekens evenmin een reële optie. “Ik denk dat de samenleving belang zou hebben bij een gewijzigd systeem van intellectuele eigendomsrechten, maar dit is moeilijk te realiseren. Die eigendomsrechten zijn ingekaderd in internationale verdragen en er zijn landen die belang hebben bij het huidige systeem. Ontwikkelde landen verdienen per saldo aan intellectuele eigendomsrechten, terwijl ontwikkelingslanden ervoor betalen.”

Omzeilen

Toch zijn er volgens Schellekens wel degelijk manieren te verzinnen om de nadelen van het octrooisysteem te omzeilen. “Enerzijds kun je denken aan een verbod op het octroieren van uitvindingen die de bouwstenen vormen voor fundamenteel wetenschappelijk onderzoek. In de praktijk blijkt het echter moeilijk om tot een definitie te komen. Zo is kennis over ons DNA het resultaat van fundamenteel onderzoek, maar die kennis heeft ook veel praktische toepassingen.”

Wetenschappers zien daarom meer heil in zogenaamde research exemptions. Hierbij gaaat het om een wettelijke uitzondering op octrooirechten die onder nadere voorwaarden toestaat om onderzoek te doen met behulp van gepatenteerde kennis. “Je zoekt de oplossing in feite aan de achterkant van het systeem. Dit maakt het mogelijk om fundamenteel onderzoek te doen, terwijl de research vrijstelling niet van toepassing is op het verkopen van uit het onderzoek voortvloeiende producten op de markt.”