Nieuw leven uit de DNA-fabriek; deel I /2 reacties

Nieuw leven uit de DNA-fabriek; deel I

Knutselen aan leven blijkt verre van eenvoudig. In het Duitse Regensburg doen ze toch een poging. Daar bouwt het bedrijf Geneart voor klanten stukjes DNA, bijna ter grootte van een gen. Die verkoopt het bedrijf als bouwstenen voor nieuw leven.

Het bedrijf Geneart, van de Duitse hoogleraar Ralf Wagner, produceert DNA. Dat doet zij deels met chemische processen, maar in de meeste gevallen maakt Geneart gebruik van de E-coli-bacterie (zie kader), een oude bekende in de synthetische biologie. Geneart-onderzoeker Frank Notka verwacht niet dat de bacteriële bouwer gauw werkeloos zal worden in de DNA-fabriek. En geheel synthetische levensvormen ziet Notka de eerste 40, 50 jaar nog niet gebeuren. Wagner is optimistischer: hij houdt het op 10, 15 jaar.

Venter

De Amerikaanse ‘ontrafelaar’ van het menselijke genoom, J. Craig Venter, kondigde begin 2008 aan dat zijn instituut een geheel synthetisch vervaardigde DNA-streng in een bacterie had ingebouwd. Maar Venter had niet, zoals je bij het woord synthetisch kunt verwachten, de relatief kleine DNA-keten nucleotide voor nucleotide opgebouwd, maar had een bacterie (E-coli) en (bier)gist Saccharomyces cerevisiae het werk laten doen. Bovendien bleek de van nieuw erfelijk materiaal voorziene bacteriecel zich niet te delen.

Rotzooien

De voorwaarden voor leven zijn niet simpel. Goed beschouwd moeten alle processen in een levende cel, de bouwsteen van levende organismen, voldoen aan de wetten van de natuurkunde en dus te verklaren zijn met het gewriemel en gefriemel van atomen. Maar dat kunnen we op geen stukken na. Knutselen aan levende systemen heeft een hoge graad van proefondervindelijkheid. Je kan het ook, wat platter, zeggen: we rotzooien maar wat aan en zien wel wat er gebeurt.

Je kan het ook, wat platter, zeggen: we rotzooien maar wat aan en zien wel wat er gebeurt

Blauwdruk

Een cel bestaat uit een groot aantal subsystemen. De aandacht is de afgelopen tientallen jaren vooral gericht op DNA, het reuzenmolecuul waarin de erfelijke eigenschappen zijn opgeslagen, maar DNA, opgeborgen in het chromatine in de kern, is maar een deel van het geheel. Een cel bestaat ook uit een celwand, uit mitochondriën (de energiecentrale van de cel), uit ribosomen (waar de eiwitten worden gefabriceerd), uit een celskelet en nog zo wat zaken. Maar, zoals gezegd, leven is niet simpel en het overgrote deel van het knutselen aan levende systemen gebeurt aan DNA, ooit beschouwd als de blauwdruk van het leven (wat het niets is, maar dat is weer een ander verhaal).