Nobelprijzen 2007: de winnaars op een rij /reageer

Nobelprijzen 2007: de winnaars op een rij
afbeelding: de medaille

De Nobelprijs voor Economie 2007 is toegekend aan de drie Amerikaanse economen Leonid Hurwicz, Eric Maskin en Roger Myerson. De drie krijgen de prijs voor hun onderzoek naar marktwerking: wanneer werkt de vrije markt het beste voor een economische transactie. Hun onderzoeken worden onder meer gebruikt voor het ontwerp van veilingen van telecomfrequenties. Dat heeft de Nobelstichting bekendgemaakt.

De Nobelprijs voor Economie is de laatste van de zes jaarlijks toegekende Nobelprijzen en tegelijkertijd de enige waar Alfred Nobel zelf niets vanaf geweten heeft. De Nobelprijs voor de Economie wordt namelijk pas sinds 1968 toegekend door de Bank van Zweden, in nagedachtenis van de scheikundige. De andere vijf zijn wel van Nobels hand.

Nobelprijzen?

De scheikundige Alfred Bernard Nobel liet bij zijn overlijden in 1896 een fortuin van zo’n 225 miljoen euro na. In zijn testament, dat overigens tegen de wil van de erfgenamen werd uitgevoerd, liet Nobel zijn geld na aan een stichting. Die mocht van de rente jaarlijks een prijs toekennen aan personen die zich verdienstelijk gemaakt hadden voor de mensheid op de gebieden natuurkunde, scheikunde, geneeskunde, literatuur en vrede. In 1901 werden de eerste Nobelprijzen uitgereikt.
De prijs bestaat uit een medaille, een persoonlijk certificaat en een som geld. Dit jaar bedraagt iedere prijs 1,1 miljoen euro. Dit betekent dat, bijvoorbeeld in geval van de Nobelprijs voor Geneeskunde dit jaar, die gedeeld wordt met drie man, de medewinnaars van de prijs.

De prijsuitreiking vindt ieder jaar plaats op 10 december, de overlijdensdag van Alfred Nobel.

1 | Vrede

Op 12 oktober is Nobelprijs 2007 voor de vrede toegekend. Al Gore en het VN-klimaatpanel (Intergovernmental Panel on Climat Change of IPCC) krijgen de prijs voor het ons bewust maken van de risico’s die we met z’n allen nemen op het gebied van milieu en klimaat. Het Nobelcomité wil ‘helpen de aandacht te vestigen op de dreiging die de klimaatverandering vormt voor de wereld.’

2 | Natuurkunde

De Nobelprijs voor natuurkunde gaat naar de Fransman Albert Fert en de Duitser Peter Grünberg. Volgens de Nobelcommissie hebben ze een grote stap vooruit gezet op het gebied van de nanotechnologie. Fert en Grünberg ontdekten in 1988 een techniek die sindsdien in miljarden computers is toegepast. Met Giant Magneto-Resistance kon de opslagcapaciteit van harde schijven aanzienlijk worden vergroot. De twee deden hun vondst onafhankelijk van elkaar op grond van theoretisch onderzoek.

3 | Geneeskunde

De Geneeskundeprijs is toegekend aan de twee Amerikanen Mario Capecchi en Oliver Smithies en de Brit Martin Evans voor hun onderzoek naar genetische veranderingen bij muizen met behulp van stamceltechniek. ‘Hun werk is van groot belang voor het onderzoek naar de vraag hoe bepaalde ziektes zich ontwikkelen en waarom mensen ziek worden. Ze ontdekten hoe ze bepaalde genen konden uitschakelen om de ontwikkeling van andere genen beter te kunnen volgen.’

En wie bepaalt dat?

Vijf van de zes Nobelprijzen worden toegekend door Zweedse instituten en (voor Economie) de Bank van Zweden. De Zweedse Academie van Wetenschappen is verantwoordelijk voor de de winnaars van de Nobelprijzen Natuurkunde en Scheikunde. Het Zweedse Karolinska Instituut selecteert de winnaar Geneeskunde. De Zweedse Academie is verantwoordelijk voor de Nobelprijs Literatuur.
De verantwoordelijkheid voor de Nobelprijs voor de Vrede ligt om historische redenen bij het Noorse Parlement. In 1896 vormden Zweden en Noorwegen een unie. Waarschijnlijk koos Nobel voor de politieke taak van het toekennen van de Vredesprijs liever het kleine en minder invloedrijke Noorwegen dan het krachtige Zweden.
Bron: Koninklijke Bibliotheek

4 | Scheikunde

De Nobelprijs voor Scheikunde gaat naar de Duitse wetenschapper Gerhard Ertl. Ertl krijgt de prijs voor zijn studies naar chemische processen op vaste oppervlakken. Dat is belangrijk voor de chemische industrie om processen als roestvorming of de werking van brandstofcellen of kunstmest beter te doorgronden en toe te passen. Ook producenten van halfgeleiders maken gebruik van deze kennis.

5 | Literatuur

En, last maar zeker niet least, de Literatuurprijs is toegekend aan de Britse schrijfster Doris Lessing. Het comité noemt Lessing ‘een heldendichter van de vrouwelijke ervaringen die met scepticisme, vuur en visionaire kracht een verdeelde beschaving aan een nauwkeurig onderzoek heeft onderworpen’.
Lessing had er overigens in eerste instantie geen goed woord voor over. “Ze zijn 35 jaar geleden bij me langsgeweest om me te vertellen dat ik de Nobelprijs nooit zou krijgen”, vertelde ze op televisie. “Ze zijn heel onbeleefd, heel onbehoorlijk geweest.” Het is dus misschien nog afwachten of Lessing zich verplaatst om de prijs in ontvangst te nemen.
Gelukkig meldt Teresa Cremisi, de Franse uitgever van Lessing dat zij de schrijfster zal vergezellen naar de uitreiking op 10 december in Oslo. Want zonder Lessing is de prijsuitreiking vast minder sparkling.

Lees ook

Reageren via Facebook

Reacties

Over Renée Kneppers

Renee Kneppers is journalist en freelancer