Tweet

'Spier' van geheugenmetaal /reageer

Onderzoekers van MIT hebben een manier gevonden om geheugenmetaal eenvoudig en goedkoop in te zetten als actuator: een kleine spier die bijvoorbeeld gebruikt zou kunnen worden in chirurgische instrumenten, zoals een endoscoop. Die instrumenten zijn te klein om fatsoenlijk een elektromotor in in te bouwen. De kop ervan bewegen gebeurt nu vaak door draadjes aan te spannen - ook niet handig.

De actuator van MIT valt eenvoudig te stansen uit geheugenmetaal, waarvan de vorm verandert bij verhitting. Koelt het materiaal weer af, dan herneemt het zijn oorspronkelijke vorm. Een elektrisch stroompje zorgt voor de verhitting, zodat het metaal kromt. Omdat slechts een deel van het metaal opwarmt, koelt het ook snel weer af, zodat de beweging goed te controleren valt. Volgens de onderzoekers levert de actuator drie tot zes keer zoveel kracht als een elektromotor van vergelijkbare grootte, terwijl hij twintig keer zo weinig weegt. Ook dat laatste is bij chirurgische instrumenten belangrijk, omdat die er beter hanteerbaar door worden.

Geheugenmetaal is een verzamelnaam voor een reeks legeringen, die met elkaar gemeen hebben dat ze verschillende kristalvormen hebben, die eenvoudig in elkaar overgaan. Bij de meeste legeringen is een overgang definitief: de kristalvorm na verhitting laat zich niet meer omkeren. Bij geheugenmetaal bestaat die omkeerbaarheid wel. Doorgaans wordt een legering van nikkel en titaan als het bruikbaarste geheugenmetaal beschouwd. Het is niet bekend welke legering MIT heeft ingezet.