Whizz Wheel brengt ommezwaai in koelsystemen 
/1 reactie
De industrie moet niet langer de stofkam door hun oude ontwerpen halen. Werk nu eens innovatief. Bronswerk voegde daad bij woord: ze kwam, zag en zal naar eigen zeggen de wereld overwinnen met de Whizz Wheel, een spectaculair koelsysteem dat maar liefst vijftig procent energie bespaart.
“Als deze techniek wereldwijd wordt toegepast, kan één op de zes energiecentrales de deur wel sluiten”, zegt uitvinder en innovatie-expert ir. Guus Bertels van Bronswerk.
Wie treinstation Nijkerk verlaat en twee, drie minuten later het hoofdkantoor van Bronswerk Heat Transfer binnenstapt, wordt in één oogopslag duidelijk dat dit niet zómaar een onderneming is die industrieel maatwerk aanbiedt. Het zilveren, kubusvormige gebouw is ruim een halve eeuw oud en stamt nog uit de tijd dat warmte-uitwisselings expert Bronswerk nog tot machinebouwer Stork behoorde. Toch oogt het pand na een management buy-out in 1988 en renovatie bijzonder modern.
Verbanden ontdekken
Maar Bronswerk Heat Transfer is vooral uitnemend. Wie bij de receptie even wacht, kan plaatsnemen in een design zithoek die nog door kunstenaar Corneille zelf is ontworpen. Aan de muur hangen prachtige zeefdrukken. En in de brede vensterbank ligt een armlange, kleurige leguaan te bakken in de zon. Overal, in elk vertrek, op de gang, in elke werkruimte bevindt zich wel een kunstobject of schilderij. Zelfs in de werkplaats, buiten bereik van de machines, hangen schilderijen.
“En ja, dat is bewust gedaan”, licht Bertels in de directiekamer spontaan toe. “Moderne kunst is meer dan alleen een hobby van onze directeur Schaefer. Kunst verheft, veraangenaamt de werksfeer en stimuleert de geest. Maar vooral: het leert je anders kijken, anders denken. Dáar is het ons om te doen. Bij innovatie moeten werknemers verbanden willen ontdekken die nog niet zijn opgevallen. Oude en nieuwe klanten kunnen zo onmiddellijk (h)erkennen dat samenwerking uiterst zinvol en allleen al daarom noodzakelijk is.”
Want met innovatie is het in de procesindustrie maar povertjes gesteld. Innovatie is volgens Bertels georganiseerde chaos en komt pas werkelijk tot stand wanneer partijen door de hele keten gaan samenwerken.
“Tot anderhalf jaar geleden hielden ondernemingen hun deuren angstvallig voor onze innovaties dicht. Maar nu, nu energiebesparing opnieuw belangrijk is geworden, kunnen ze niet langer meer uit de voeten met hun conventionele technieken en oplossingen. Maatschappelijk verantwoord ondernemen staat bovendien steeds hoger op de bedrijfsagenda. Ga je daar als management onvoldoende in mee, dan verlies je de steun van de aandeelhouders en raak je, in het slechtste geval, zelfs helemaal uit bedrijf. Daarom mogen we nu steeds vaker meedenken en samen naar een oplossing toewerken. Zo zijn onze activiteiten voor de Whizz wheel ook gelanceerd.”
Hobbels wegnemen
Natuurlijk is het revolutionaire koelsysteem niet uit de lucht komen vallen. Aan plaatsing van de Whizz Wheel, eind vorig jaar bij de NAM in het noorden van Groningen, ging toch wel een aantal jaren vooraf. Guus Bertels en Femke Schaefer, die met haar zus te zijner tijd Bronswerk Heat Transfer zal overnemen, trekken hun jas aan en nemen me mee naar buiten, naar het terrein dat zich langs het spoor uitstrekt en waar diverse voorgangers van de Whizz wheel liggen. Ik zie meteen waar Johan van der Kamp, hoofd ontwerp bij Bronswerk Heat Transfer, eerder die ochtend in de directiekamer op doelde.
“Energie efficiency”, vertelde hij, “kan worden bereikt door minder aandrijfvermogen voor de installaties. Dat is vaak te bereiken door hogere aanschafkosten. Voor luchtgekoelde koelers heeft Shell al jarenlang een formule in haar datasheets staan om het optimum te berekenen tussen aanschafkosten en bedrijfskosten. Naar die formule werd tot voor enkele jaren echter nauwelijks gekeken.”
Behalve bij Bronswerk Heat Transfer dan. Die zag al snel het belang in van energiebesparing. Minder aandrijfkracht voor de warmte-uitwisseling betekent namelijk groter oppervlak van de rotor. En dat valt op het terrein nu goed te zien. De SX, de stilste conventionele ventilator en tot nu de standaard voor industriële toepassingen, lijkt wel op een olietankerschroef. De grootte ging echter ten koste van de luchtstroming, leverde een lager rendement op en kostte dus meer aandrijfvermogen. Uitvinder Bertels, eerder werkzaam voor de lucht- en ruimtevaart, corrigeert me.
Traploos en fluisterstil
“In tegenstelling tot een schoep”, licht hij toe, “hebben we hier te maken met vrijwel stilstaande lucht. Dat is aerodynamisch toch iets anders dan wrijving van water. Daarom zitten er op de Whizz Wheel niet drie maar 16 uitermate aerodynamisch gevormde schoepen, kroon op ons jarenlange werk.”
Aan de rand van het terrein wordt dat, letterlijk, duidelijk. Het geklap van de SX valt, zij het licht, nog wel te horen. De Whizz wheel daarachter is echter van een heel ander kaliber. Femke Schaefer zet de machine uit, wacht betekenisvol en schakelt ‘m weer aan. Nu valt pas op dat de Whizz wheel traploos en fluisterstil loopt, aanzienlijk stiller en zuiniger dan de SX. Qua geluid is het een verschil tussen een fiets en brommer. Later, als we de metalen deur van de werkplaats achter ons hebben dichtgetrokken, verduidelijkt Bertels me de constructie van de componenten.
“De bladen”, vertelt hij, “bestaan uit gevuld polyester op een stalen binnenframe die in een velgring zitten bevestigd. De driehoekige constructie van het velgwiel, eveneens gevuld met polyurethaanschuim, zorgt voor de noodzakelijke stijfheid. En dat moet ook wel want zowel op het velgwiel als op de bladen mag geen enkele speling komen. Trilling op welke plaats dan ook betekent immers niet alleen slijtage maar duidt tevens op een niet optimale geleiding van de luchtstroom.”
Op de volgende pagina: Exxon Mobil ziet er brood in, maar Shell kaapt de ventilator voor hun neus weg
