Wie nu nog China wil veroveren, moet met iets goeds komen /reageer

Wie nu nog China wil veroveren, moet met iets goeds komen

De Chinese chemische industrie is de afgelopen jaren op indrukwekkende wijze gegroeid. Het land heeft de leidende rol van Europa overgenomen, terwijl menig Nederlands chemiebedrijf toegang zoekt tot de immense markt van 1,3 miljard inwoners. Maar let op: ondernemen in China draait om guanxi, aldus twee China-pioniers.

“De eerste anammox-installatie die vanuit China werd besteld, was ruim tien maal groter dan wat we ooit ontworpen hadden”, vertelt Rob Heim, directeur van Paques. En ook de grootste biopaq-installatie van het Friese bedrijf in biologische gas- en waterzuiveringstechnieken staat in China. Heim is nog vaak verbaasd over het enthousiasme en de snelheid waarmee China nieuwe technologie omarmt. “Dat is het leukste aspect van ondernemen in China. Bij ons staan de kranten bol over innovatie en kenniseconomie, maar dáár wordt het veel sneller verwezenlijkt.”

Chemie is derde sector

China is de C uit de BRIC’s, de landen met de sterkste economische groei in de afgelopen tien jaar. China is ook de absolute koploper. Vanaf begin jaren tachtig groeide de Chinese economie jaar op jaar gemiddeld tien procent. In het ‘crisisjaar’ 2009 daalde de groei tot zes procent. In februari 2011 streefde het land Japan voorbij en werd het de tweede grootste economie. De verwachting is dat China in 2020 ook de VS inhaalt.

Chemie vs. BRIC

Brazilië, Rusland, India en China - de zogeheten BRIC-landen - vertegenwoordigen een grote ontluikende afzet- en productiemarkt. Dáár liggen de grote mogelijkheden voor de chemiesector. Of zijn de BRIC’s een hype? Dit artikel is deel II uit een serie over de potentiële economische grootmachten van de toekomst en de kansen voor de chemie. Deel I ging over Brazilië. Binnenkort deel III.

Chemie is na de textiel- en machine-industrie de derde grootste industriesector van China, goed voor 10 procent van het bruto binnenlands product in 2010. Een groot deel van de Chinese chemische industrie is basischemie. Maar uit China komen lang niet meer alleen goedkoop speelgoed en matrassen. Ook in zonnepanelen en consumentenelektronica (denk aan alle iPads) is China de strijd aan het winnen. Het land bezit echter, met uitzondering van steenkool en een aantal belangrijke zeldzame aardmetalen, weinig grondstoffen. Het is daarom nauwe banden aangegaan met grondstofrijke landen in Afrika zoals Zimbabwe, Angola, Kongo en Nigeria.

Guanxi, ofwel: verbondenheid

Sinoloog Henk Schulte Nordholt is een China-pionier. Hij werkt sinds de jaren tachtig in Bejing, destijds voor de toenmalige Amro Bank. Nu heeft hij al weer twintig jaar een eigen onderneming: Hofung Technology, een leverancier van procestechnologie voor de (petro)chemie. Sinds 1985 is het zakendoen in China beduidend sneller geworden, vertelt Schulte Nordholt. Dat komt vooral doordat er steeds meer privéondernemingen zijn. “Maar het blijft China”, benadrukt hij. “Het land is modern, maar niet Westers. Het draait hier natuurlijk om prijs en kwaliteit, maar óók om guanxi.”

Kans of bedreiging?

De Europese chemische industrie was lange tijd leidend in de wereld, maar sinds 2010 heeft China deze koppositie overgenomen. Veel basischemie is zelfs uit Europa verdwenen. Gaat de Nederlandse chemie het onderspit delven tegen China?
Werner Fuhrmann, VNCI-voorzitter: “Dat China snel moderniseert en groeit, is een goede zaak voor de Chinezen die daardoor welvarender worden. Dat moet je daarom niet als bedreiging zien. De chemie in Nederland zal de groei niet kunnen evenaren, maar blijft een veelbelovende toekomst houden. Daarvoor moeten we de fundamenten, een goede infrastructuur en onderwijs, wel op het hoogste niveau houden.”

Herman de Jongste, oud-voorzitter VNCI’s economic outlook group: “Nederland moet erg zuinig zijn op haar chemie. Een fabriek die sluit komt niet meer terug. Je kunt alle troeven zetten op hoog-technologische ontwikkeling, maar een piramide heeft een brede basis nodig om de top te kunnen dragen.”

Rein Willems, voorzitter topteam chemie: “We moeten zeker niet het geloof in onszelf verliezen. De positie van de chemie in Nederland is sterk, en de sleutel tot behoud ligt in technologische ontwikkeling én in goede samenwerking met de opkomende economieën.”

Dat laatste betekent zo veel als ‘relatie’ of ‘verbondenheid’. Schulte Nordholt: “Een contract stelt hier niet veel voor, al moet je er hard voor onderhandelen. China is geen sterk gejuridiseerde samenleving zoals de VS. Ontstaan er problemen, dan grijp je niet terug op een contract, maar los je ze samen op. Dat betekent dat je enkel zakendoet met mensen die je vertrouwt en waar je je goed bij voelt. Iedereen is ermee bezig zijn relaties op te bouwen en te onderhouden. Het lijkt haast een spel, maar het is heel reëel.” Guanxi vergt ook veel geduld en tijd. Schulte Nordholt: “Chinezen denken doorgaans in langere termijnen dan Europeanen.”

Boot gemist

Grote Nederlandse multinationals als DSM, Shell, Unilever en AkzoNobel zijn actief in China. Inmiddels hebben ook kleinere chemiebedrijven hun weg gevonden. Betekent dit dat je de boot hebt gemist als je China nu nog wilt veroveren? “Dat is wat extreem uitgedrukt”, vindt Schulte Nordholt. “Maar je moet wel iets bijzonders in huis hebben. China heeft veel geleerd de afgelopen jaren en kan inmiddels heel veel zelf.”

In 2006 ontving Paques een China Trader Award van het Nederlandse Centrum voor Handelsbevordering en de Hong Kong Trade Development Council voor innovatief, succesvol en duurzaam ondernemen. Paques was er al vroeg bij in China: Al in 1997 opende het bedrijf een vestiging in Shanghai. Heim: “In de jaren negentig zag Paques China langzaam opengaan. In potentie was het land natuurlijk een enorme groeimarkt, en daar wil je als internationaal bedrijf bij zijn.”

Strategisch belangrijk

Via een Chinees die in Nederland studeerde en bij Paques onderzoek deed naar de Chinese markt werden eerste contacten gelegd. De man is nu CEO van de vestiging in Shanghai. China is ondertussen goed voor bijna de helft van de totale jaarlijkse omzet van Paques.

Heim heeft ook plannen in twee andere BRIC-landen: Brazilië en India. In het Braziliaanse Piracicaba is onlangs een kantoor geopend met zeven lokale medewerkers. In India is Paques nog in de oriëntatiefase. Heim: “Groei-economieën zijn strategisch belangrijk, maar je kunt niet zomaar je Nederlandse of Chinese aanpak kopiëren. Dat zou ook van weinig respect getuigen voor de cultuur. Het succes valt of staat bij goede lokale managers die weten hoe het land en de gewoonten in elkaar steken. Van hen kun je veel leren, en die mensen moet je de ruimte geven.”

Dit artikel verscheen eerder in Chemie Magazine.

Ook interessant:

De nieuwste fruitgeuren komt uit de fabriek
Zelfreparerende coating doet natuurlijk groei na
Bruisend Brazilië biedt kansen voor wie geen omhelzing vreest

Lees ook

Reageren via Facebook

Reacties

Over Marga van Zundert

Marga van Zundert is wetenschapsjournalist. Zij schrijft voor vakbladen en maakt kinderboeken over wetenschap. Ook is ze redacteur bij het Wereldpodium.