Tweet

Zijlstra maakt voortbestaan Nederlands instituut in Damascus onmogelijk /reageer

De staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Halbe Zijlstra, heeft besloten de financiering van het Nederlands Instituut in Damascus en de daarbij behorende nevenvestigingen in Beiroet en Amman per 1 januari 2013 stop te zetten. Hij vindt dat het NI-Damascus ‘voor Nederlandse hogeronderwijsinstelllingen een beperkte meerwaarde’ heeft.

De huidige, zeer instabiele situatie in het Midden-Oosten, in het bijzonder in Syrië, was voor de staatssecretaris aanleiding om de subsidie aan het het Nederlands Instituut in Damascus te heroverwegen, zo laat hij in een brief aan de Tweede Kamer weten. Hij schrijft: ‘In de afgelopen periode is het Nederlandse Instituut in Damascus nauwelijks operationeel geweest en de verwachting is dat de situatie de komende periode niet zal verbeteren.’ De twee kleine nevenvestigingen in Beiroet en Amman kunnen naar zijn mening niet goed functioneren zonder gebruik te kunnen maken van de kennis en expertise van het Nederlands Instituut in Damascus.

‘Dit is werkelijk heel erg jammer, zeker in deze tijden waarin contact met en begrip van het Midden Oosten meer dan ooit cruciaal is.’

Het Nederlands Instituut in Damascus en de nevenvestigingen leveren voor Nederlandse hogeronderwijsinstelllingen een beperkte meerwaarde op, is het oordeel van Zijlstra. ‘Uit het jaarverslag over 2010 blijkt dat de uitwisseling en het aantrekken van studenten voor het Nederlandse hoger onderwijs in zeer beperkte mate gebeurt, terwijl dat nu juist de core business van het
instituut moet zijn.’

Begrip

Voormalig directeur van het instituut, de Leidse archeologe Kim Duistermaat betreurt de beslissing van de staatssecretaris: ‘Dit is werkelijk heel erg jammer, zeker in deze tijden waarin contact met en begrip van het Midden Oosten meer dan ooit cruciaal is.’ Duistermaat is nu directeur van het Nederlands Vlaams Instituut in Cairo, dat dit jaar veertig jaar bestaat.

Het Nederlands Instituut in Damascus (voorheen NIASD, nu NI-Damascus) is een Nederlandse stichting die de academische en culturele relaties tussen Syrië en Nederland wil bevorderen. Als tegenwicht voor de oorlogstaal die nu tussen Syrië en het Westen heen en weer gaat, zou het instituut een prima platform voor dialoog met dissidenten kunnen zijn. Maar juist ook een breekijzer om buiten de politieke brokkenmakers om met de heersende elite in gesprek te blijven, aldus deskundigen.

Voor komende zomer staan in Libanon en Jordanië een zomercursus Libanees Arabisch en Christelijke en Islamitische Kunst en Architectuur op het programma. Daarnaast is er een zomercursus Interculturele Communicatie.

Interview

In juni is het precies elf jaar geleden dat in de Syrische hoofdstad Damascus het Nederlands Instituut voor Academische Studies werd geopend, het NIASD. Om de academische relaties tussen Nederland en Syrië te bevorderen, zoals het officieel heette. In de praktijk werd het vooral een inspirerende ontmoetingsplaats voor Nederlandse onderzoekers in Syrië. Duistermaat deed er alles aan de wetenschappelijke belangstelling voor dit deel van het oude Mesopotamië te stimuleren. Sync.nl sprak enkele jaren geleden nog met haar. ‘Er komen hier niet alleen archeologen, Arabisten of kunsthistorici. Ik heb ook hydrologen, theologen, en politicologen op bezoek gehad‘, vertelde ze destijds trots. Het Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten (NINO) in Leiden nam ooit het initiatief voor de oprichting van het onderzoeksinstituut. Lang betaalden ook de Leidse universiteit, de Universiteit van Amsterdam en de Syrische vestiging van Shell mee. Het NIASD regelde veel voor zijn gasten.

Duistermaat: ‘Op aanvraag van Nederlandse onderzoekers schaffen we bijvoorbeeld ook in Syrië gepubliceerde boeken aan‘, vertelde de jonge directeur, die druk bezig was te zoeken naar fondsen voor de aankoop en restauratie van een historisch pand in de oude binnenstad van Damascus. Om het instituut het aanzien te geven dat het volgens haar verdient.

Overleggen met de Syrische overheid bleek een tijdrovende klus. Duistermaat schetste hoe ze de afgelopen jaren met de bureaucratie van de socialistische eenpartijstaat heeft geworsteld. ‘Het valt niet mee in Syrië je weg te vinden in reguleringen, vergunningen en papierwerk. Vooral het zoeken naar de juiste contacten is tijdrovend.‘ De vele loketten zijn gekmakend. ‘Laatst was ik bij een postkantoor dat alleen rechthoekige enveloppen met een driehoekige sluitflap mag versturen. Voor alle andere post moest ik naar het centrum van de stad, zo werd me duidelijk gemaakt.‘

Investering

Duistermaat was er ooit van overtuigd dat ‘haar’ instituut gevestigd zou worden in een prachtig historisch pand in de oude stad van Damascus. Ook hoopte ze dat het wetenschappelijke huis in het Midden-Oosten dan zou worden ondersteund door vijf of zes Nederlandse universiteiten en de overheid. Een goede investering, vond en vindt Duistermaat: ‘Syrië zal eens een snelle economische en maatschappelijke ontwikkeling gaan doormaken, en zal dan dichter dan ooit bij Europa komen te liggen.‘